Ιστορική υστερία

του Απόστολου Διαμαντή 

Την μανιασμένη επίθεση μιας μερίδας ιστορικών έχει δεχθεί τα τελευταία χρόνια η εθνική μας ιστορία, οι στιγμές της οποίας παρουσιάζονται ως κατασκευασμένοι αντι-οθωμανικοί «μύθοι». Συμβάντα όπως η σύναξη στην Αγία Λαύρα το 1821, η επέτειος της 25η Μαρτίου, το κρυφό σχολειό ακόμα και ιστορικές πραγματικότητες, όπως το ίδιο το έθνος, που εκλαμβάνεται ως «φαντασιακό», ένα δημιούργημα του κράτους του 19ου αιώνα, έχουν μπει στο στόχαστρο μιας αντιεθνικής υστερίας. Την μηχανιστική όμως μεταφορά αυτών των ιδεών περί «κατασκευής» των εθνικών ταυτοτήτων- που πιθανόν να αρμόζει σε αφρικανικά  ή νεότευκτα, αλλά όχι σε ιστορικά έθνη-την παρατηρούμε κυρίως σε έργα σύγχρονης πολιτικής ιστορίας, από ερευνητές που δεν έχουν επαρκή εποπτεία της μεσαιωνικής ιστορίας του ελληνισμού και έχουν σαφείς πολιτικούς στόχους.


Τελευταίο δείγμα ήταν η προπαγανδιστική τηλεοπτική παραγωγή του ΣΚΑΙ «1821. Η γέννηση μιας ιδέας», σε επιμέλεια Θάνου Βερέμη, όπου η Επανάσταση του 1821 παρουσιάστηκε ως μια σειρά «δολοφονιών, που έλληνες και τούρκοι θέλουν να ξεχάσουν»! Το ίδιο το ελληνικό έθνος παρουσιάζεται όχι ως υπαρκτή πραγματικότητα, αλλά ως «ιδέα», ενώ εμφανίζεται ο Αδαμάντιος Κοραής να μας αποδίδει τον σύγχρονο όρο «έλληνες»- ενώ βεβαίως ο άνθρωπος «γραικούς» μας αποκαλούσε και είχε επίσης ζωηρές αντιρρήσεις για την ίδια την επανάσταση.

Το επαναστατικό κίνημα στο Μωριά και την Στερεά, έργο της Φιλικής Εταιρίας, στην οποία μετείχαν οπλαρχηγοί, πρόκριτοι και κληρικοί, φυσικά δεν έχει καθόλου να κάνει με τις καθαρά σκεπτικιστικές απόψεις των λογίων του 18ου αιώνα. Και φυσικά επίσης η εθνική κοινότητα των ελλήνων δεν ήταν καθόλου «ιδέα», αλλά ζώσα πραγματικότητα, με συνείδηση ιστορικής ιδιαιτερότητας που έρχεται από τα τελευταία χρόνια του βυζαντίου: τότε αποκτά συνείδηση ο νέος ελληνισμός.

Αυτή η αντιεθνική υστερία φυσικά δεν είναι καθόλου τυχαία: Το όλο εγχείρημα ανάγεται προφανώς σε γενικότερες ανάγκες της τρέχουσας πολιτικής - τον εξωραϊσμό της τουρκοκρατίας εξ’ αιτίας των αναγκών της ελληνοτουρκικής προσέγγισης - μετατρέποντας όμως έτσι την ιστορία σε θεραπαινίδα της πολιτικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι έχουν ήδη συσταθεί ελληνοτουρκικές επιτροπές επανασυγγραφής της ιστορίας, προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης των εθνικών διαφορών. Πρόκειται δηλαδή ουσιαστικά  για μια ιστορία κατά παραγγελίαν.  

Αλλά η ιστορία δεν γράφεται με κρατικές αποφάσεις των υπουργείων, ούτε είναι ο ιστορικός αυτός που θα αποδώσει στο λαό την ιστορία του. Η ιστορία δεν είναι υπόθεση των επιστημόνων, δεν είναι δηλαδή αρμοδιότητα μιας αυθεντίας. Οι αυθεντίες πέθαναν μαζί με τον μεσαίωνα.

Η ιστορία είναι η συνείδηση του παρελθόντος που ζει στο πνεύμα και την παράδοση του κάθε λαού. Είναι ο βιωμένος ιστορικός χρόνος, που έχει μετατραπεί σε εθνική συνείδηση, μια συνείδηση κοινότητας γλώσσας, εθίμων, θρησκείας και παράδοσης. Ο ιστορικός απλώς καλείται να κατανοήσει αυτή την παράδοση. Και κανένας λαός φυσικά δεν πρόκειται ποτέ να ζητήσει πιστοποιητικά ύπαρξης, ούτε από τους επιστήμονες, ούτε βεβαίως από τα κανάλια του.
*Ο Απόστολος Διαμαντής είναι πανεπιστημιακός και συγγραφέας.

ΠΗΓΗ